Chełmiec

Chełmiec

Budynek urzędu gminy jednopiętrowy ze spadzistym dachem - widok ze skrzyżowania, przed budynkiem choinki, ogrodzenie, chodnik i część skrzyżowania

Sołtys: Zdzisław Smajdor
Telefon: 604 101 083
Poczta: 33 – 395 Chełmiec

Rada sołecka:
Bobrowski Czesław
Mróz Władysław
Peciak Stanisław
Tokarczyk Sebastian
Ziemnik Józef

Liczba mieszkańców: 3 640 osób
Powierzchnia: 564,6640 ha

 

 Warto zobaczyć:

  • Cmentarzysko z udokumentowanymi pochówkami kultury pilińskiej i z okresu wpływów rzymskich. Uznane jako unikalne w skali kraju.
  • Kapliczka zbudowana w 1860 roku – opiekun Maria Duda

Wieś leży w  Kotlinie Sądeckiej, na zachód od Nowego Sącza przy  drodze krajowej 28.


Chełmiec jako podgrodzie miejscowego grodu powstał jeszcze w okresie istnienia Państwa Wiślan, na przełomie VIII – X wieku. Wiadomo również, że od wczesnego średniowiecza do połowy XV wieku wieś znajdowała sie pod jurysdykcją kasztelana sądeckiego, ale od połowy XV wieku do 1772 roku Chełmiec należała do powiatu sądowego sądeckiego.
Najprawdopodobniej od czasów wiślańskich Chełmiec należał do parafii w Podegrodziu pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła
Na podstawie “Słownika geograficznego Królestwa Polskiego” wiemy, że Chełmiec leżał na trakcie rządowym Sącz – Żywiec, w glebie dobraj, rędznej, ze spodem w wielkiej części nieprzepuszczalnym. Obszar dworski na rozległy 550m, w czem 424 m. szpilkowego lasu, cennego z powodu korzystnego położenia nad samym Dunajcem i blisko Nowego Sącza.

Nad Dunajcem blisko mostu stoi stary modrzewiowy kościółek, pod wezwaniem św. Heleny, gdzie oddział polskiego rycerstwa, śpieszącego za królem Janem III  Sobieskim  na odsiecz Wiednia odprawiał nabożeństwa.
Chełmiec był jedną z wsi, którą w 1257 roku Bolesław Wstydliwy oddał swojej żonie Kindze. Ta owdowiawszy w roku 1280 ufundowała starosądecki klasztor Klarysek, ofiarowując na jego utrzymanie wszystkie swe folwarki na Sądecczyźnie. W 1579 roku ksieni starosądecka oddała Spytkowi Jordanowi wieś Chełmiec w dożywotnią dzierżawę, a ten z kolei odstąpił ją Sebastianowi z Lubomierza.
W 1772 w wyniku I rozbioru Polski Chełmiec znalazł się pod władzą austriacką.
Dziesięć lat po I rozbiorze Polski, w 1785 roku cesarz austriacki Józef II skonfiskował dobra klarysek i przekazał je pod zarząd dóbr państwowych, a następnie przekazane zostały do tzw. Funduszu Religijnego.
W XIX wieku część Chełmca została skolonizowana przez sprowadzonych tu osadników niemieckich, co spowodowało podział wsi na część polską i niemiecką. Po kasacji starosądeckiego zakonu w roku 1782 Chełmiec przeszedł w ręce rodziny Wittngów i należał do niej do roku 1945.
W okresie II wojny światowej w Chełmcu istniał obóz pracy przymusowej.
Po wojnie Chełmiec został siedzibą gminy.
Obecnie we wsi znajdują się ruiny XIX-wiecznego murowanego dworu rodziny Wittingów.  Gmina podjęła działania mające doprowadzić do jego odrestaurowania. Jest to parterowy budynek, nakryty dachem czterospadowym, z wstawką na pietrze osi budynku.
W Chełmcu mieści się Gminna Biblioteka Publiczna, jej  historia liczy ponad  50 lat. Dzieje biblioteki sięgają początku 1949 roku, przez wszystkie te lata chełmiecka biblioteka niejednokrotnie zmieniała swą siedzibę, początkowo mieściła się w Urzędzie Gminy, potem w mieściła się w Dworku Wittingów oraz  w prywatnych domach.
W jej rejonie działania znajduje się siedem filii bibliotecznych w Chomranicach, Marcinkowicach, Niskowej, Paszynie, Piątkowej, Trzetrzewinie i Wielogłowach. Łaczny księgozbiór tych placówek wynosi 69 740 woluminów, z czego na bibliotekę w Chełmcu przypada około 30.000 książek.
W Chełmcu działają liczne  firmy budowlane, handlowe i transportowe.
Mieści się tu także posterunek policji, Zespół Szkół oraz ośrodek zdrowia.


Góra, która mówi!

Ta góra nazywa się Chełm i leży w parafii św. Heleny. Na tej górze był postawiony krzyż na cześć Kościuszce, a na ramionach tego krzyża był napis: „Młodzież Polska Kościuszce. Ten krzyż został podpiłowany, a podejrzenie padło, że to Niemcy, którzy zamieszkiwali w Chełmcu, w Biczycach, w Stadłach, w Podrzeczu i Gołkowicach. Następny krzyż został postawiony na Górze Chełm przez Sodalicję w roku 1933 po Chrystusie. Tym krzyżem zajmował się pan Karol Ziobro. Ja miałem wtedy 2 lata, kiedy mnie mamusia wyprowadziła przed dom, szedł ksiądz, nieśli krzyż i szła procesja.
Po 10 latach w 1943 roku ten krzyż zmurszał i złamał się.
Po 40 latach przypomniałem sobie, ze na Chełmiec był krzyż i postawiłem go w 1982 roku w stanie wojennym. Poświęcony został przez ks. bpa Władysława Bobowskiego. 10 lat później postawiłem Grotę w 1992 roku, która została poświęcona przez ks. Prałata Jana Pancerza


Jerzy Kożuch (opiekun Krzyża i Groty)


Źródło:

  1. Almanach Sądecki, nr 1 / 2 (50/51) r. XIV, Nowy Sącz 2005.
  2. M. Cabalska, Pradzieje Starego Sącza i jego najbliższej okolicy, (w:) „Historia Starego Sącza”, Kraków 1979.
  3. A. Żaki, Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Wrocław 1974.

Pliki Cookies

Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.

Zaakceptuj i kontynuuj

Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz: Polityka prywatności
Polityka Cookies